Czy były małżonek może domagać się od drugiego alimentów po rozwodzie?

W trakcie trwania związku małżeńskiego oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny. Obowiązek ten wygasa z chwilą ustania małżeństwa (w związku z orzeczeniem rozwodu). Nie oznacza to jednak, że były małżonek nie może domagać się od drugiego zapłaty na swoją rzecz alimentów po rozwodzie.

Przeważnie zapłata alimentów po rozwodzie przez jednego z byłych małżonków na rzecz drugiego ma miejsce w sytuacji, gdy jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Wówczas, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego.

Jednak nawet w przypadku, gdy w wyroku rozwodowym sąd nie orzekał o winie lub orzekł rozwód z winy obu stron, małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania. Orzeczenie alimentów jest możliwe w takim przypadku w razie łącznego spełnienia wszystkich poniższych warunków, tj.: 

a) alimentów żąda były małżonek, który:
– nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego,
– wykazał przed sądem, że znajduje się w niedostatku, tj. wykazał, że własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić w całości lub w części swoich usprawiedliwionych potrzeb,

b) wysokość żądanych alimentów odpowiada:
– usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego, tzn. byłego małżonka żądającego zapłaty na swoją rzecz alimentów,
– możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego, tzn. byłego małżonka, który ma być zobowiązany do zapłaty alimentów.

Istotne jest, że stan niedostatku nie musi istnieć w chwili orzeczenia rozwodu, a żądanie świadczeń alimentacyjnych jest uzasadnione także wtedy, gdy były małżonek uprawniony do alimentów znalazł się w niedostatku już po upływie pewnego czasu od orzeczenia rozwodu.

Warto również pamiętać, że w razie orzeczenia alimentów od jednego z byłych małżonków na rzecz drugiego, obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa.

Ponadto, gdy zobowiązanym do alimentacji został rozwiedziony małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia (np. w wyroku rozwodowym sąd zaniechał orzekania o winie), obowiązek alimentacyjny wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Powyższy pięcioletni termin może być przedłużony przez sąd ze względu na wyjątkowe okoliczności. Aby jednak możliwe było przedłużenie tego terminu, niezbędne jest wystąpienie owych wyjątkowych okoliczności przed upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, natomiast rozwiedziony małżonek, domagający się w dalszym ciągu alimentów na swoją rzecz, musi wystąpić o to na drogę sądową.

Adw. Julia Kęs

Orzecznictwo:
– Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 28 stycznia 1999 r., III CKN 1041/98

Przepisy:
– Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.): art. 60

Stan prawny na dzień: 18.05.2018 r.