Naruszenie nietykalności cielesnej jako możliwe przestępstwo

Najczęstszym przykładem naruszenia nietykalności cielesnej jest uderzenie drugiego człowieka (spoliczkowanie, cios pięścią, kopnięcie). Jednak katalog czynności, którymi można naruszyć czyjąś nietykalność jest otwarty. I tak, sposobem naruszenia nietykalności cielesnej może być również:

• oplucie pokrzywdzonego,

• szarpanie pokrzywdzonego,

• ciągnięcie za włosy pokrzywdzonego,

• popychanie pokrzywdzonego,

• rzucanie w pokrzywdzonego jakimiś przedmiotami,

• oblanie pokrzywdzonego wodą, nieczystościami, obrzucenie jajkami,

• „pstryknięcie” pokrzywdzonego w nos,

• pociągnięcie pokrzywdzonego za ucho,

• szczypanie pokrzywdzonego,

• klepanie pokrzywdzonego po pośladkach lub barkach,

• wymierzanie pokrzywdzonemu kuksańców,

a nawet:

• protekcjonalne poklepanie po ramieniu lub pogłaskanie po głowie.

Co więcej, przyjmuje się, że nietykalność cielesna może być naruszona nie tylko bezpośrednio, ale także przez czynności pośrednie, np. poprzez zrzucenie kapelusza z głowy osoby zaatakowanej.

Przestępstwo to zagrożone jest grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego (czyli pokrzywdzony sam sprowokował sprawcę) albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności (np. został uderzony i w odpowiedzi sam uderzył, został opluty, a następnie sam opluł), sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

Naruszenie nietykalności cielesnej może być również wynikiem działania w obronie koniecznej, tj. kiedy sprawca faktycznie broni się (uderza osobę, która go atakuje). Może przybrać także formę działania w stanie wyższej konieczności, np. gdy sprawca chwyta złodzieja na gorącym uczynku.

Na koniec warto wspomnieć, że naruszenie nietykalności cielesnej, o jakim mowa w art. 217 k.k., nie może powodować uszczerbku na zdrowiu ujętego w art. 156 k.k. (ciężki uszczerbek na zdrowiu) lub 157 k.k. (inny uszczerbek na zdrowiu). Naruszenie nietykalności cielesnej z art. 217 k.k. nie powoduje żadnych zmian anatomicznych lub fizjologicznych w organizmie człowieka i nie pozostawia na jego ciele żadnych śladów lub – co najwyżej – nieznaczny i przemijający ślad np. w postaci niewielkiego i krótkotrwałego zasinienia. Tym samym, jeżeli u pokrzywdzonego doszło do obrażeń ciała, możemy mieć do czynienia z przestępstwem spowodowania uszczerbku na zdrowiu.

Przestępstwo naruszenia nietykalności cielesnej z art. 217 k.k. ścigane jest z oskarżenia prywatnego. Jego karalność ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.

Adw. Julia Kęs, Adw. Mirosław Kęs

Podstawa prawna:
– art. 101 § 2 k.k., 217 k.k.,
– wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 9 września 1969 r., V KRN 106/69,
– Kodeks karny. Komentarz do art. 217 k.k., red. prof. dr hab. Ryszard Stefański, wyd. 25, rok 2020.


Stan prawny na dzień 12.09.2020 r.