Moc wyroku karnego w sprawie cywilnej

Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego za przestępstwo wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Dlatego też, wyrok skazujący może być dopiero początkiem kłopotów sprawcy.

Pokrzywdzony może bowiem w ramach sprawy cywilnej dochodzić od sprawcy przestępstwa zadośćuczynienia lub odszkodowania (w tym m.in. z tytułu naruszonych dóbr osobistych pokrzywdzonego).

Co istotne, nawet jeżeli w sprawie karnej orzeczono już wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody względem pokrzywdzonego, to pokrzywdzony może dochodzić od sprawcy, w ramach sprawy cywilnej, odszkodowania uzupełniającego (do wysokości pełnej szkody) lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Dotyczy to pokrzywdzonych takimi przestępstwami jak m.in.:
– uszkodzenie mienia,
– oszustwo,
– tzw. przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu (np. ofiary bójki, pobicia, osoby, u których doszło do naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia).

Ponadto, swoich roszczeń w postępowaniu cywilnym mogą dochodzić także m.in.:
– ofiary wypadków samochodowych,
– osoby nękane, zniesławione,
– ofiary kradzieży (w tym – z włamaniem),
– ofiary rozbojów.

Każda potencjalna sprawa wymaga wstępnej analizy celem ustalenia, jakie roszczenia przysługują pokrzywdzonemu.

Sprawców przestępstw, którzy następnie zostali pozwani przez swoje ofiary, czeka niełatwe postępowanie cywilne, które różni się od typowej obrony pozwanego w sprawie o zapłatę.

Skazany przestępca, jako pozwany w sprawie cywilnej, nie może bowiem podważać ustaleń wyroku skazującego go za popełnienie przestępstwa. Wyłączona jest tym samym możliwość dowodzenia w postępowaniu cywilnym, że prawomocny skazujący wyrok karny z jakichkolwiek przyczyn jest wadliwy.

Pozwany może natomiast powoływać się na wszelkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na zmniejszenie jego odpowiedzialności cywilnej, w tym na przyczynienie się poszkodowanego do szkody lub wyłączenie obowiązku jej naprawienia, np. z powodu jej pokrycia, przedawnienia, potrącenia.

Należy pamiętać, że na gruncie prawa cywilnego, jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

adw. Mirosław Kęs

Podstawa prawna:
– art. 11 k.p.c.,
– komentarz do art. 11 k.p.c. – Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz prof. dr hab. Andrzej Zieliński, dr hab. Kinga Flaga-Gieruszyńska, Rok: 2019, Wydanie: 10,
– art. 442(1) k.p.c.,
– orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 04.05.1965 r., sygn. akt I PR 116/65, Legalis,
– k.k.

Stan prawny na dzień 04.10.2020 r.