Zaciąganie zobowiązań przez jednego z małżonków bez zgody drugiego

Nierzadko zdarzają się takie sytuacje, kiedy jeden z małżonków zaciąga zobowiązanie bez zgody (a nawet bez wiedzy) drugiego małżonka. Czy wobec tego współmałżonek, który nie zaciągnął zobowiązania, odpowiada za jego wykonanie? Czy wierzyciel może żądać od takiego współmałżonka zaspokojenia roszczenia i to pomimo faktu, że nie jest on stroną zobowiązania?

W takim przypadku należy pamiętać, że wierzyciel (osoba żądająca spełnienia zobowiązania zaciągniętego przez jednego z małżonków) może żądać zaspokojenia swojego roszczenia (zgodnie z treścią art. 41 § 2 KRO):

– z osobistego majątku dłużnika (z osobistego majątku małżonka, który zaciągnął zobowiązanie),

oraz w bardzo ograniczonym zakresie z majątku wspólnego małżonków, tj.

– z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika (małżonka, który zaciągnął zobowiązanie) z innej działalności zarobkowej,
– z korzyści uzyskanych przez dłużnika (małżonka, który zaciągnął zobowiązanie) z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy.

Analogicznie sytuacja wygląda wtedy, gdy zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, lecz powstało np. w związku z wyrządzeniem przez niego komuś szkody  przez czyn niedozwolony lub przez produkt niebezpieczny.

W konsekwencji, małżonek, który nie wyraził zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego małżonka, może bronić się przed ewentualną egzekucją skierowaną do całości majątku wspólnego małżonków.

Dla przykładu: jeżeli żona nie wyraziła zgody na udzielenie przez męża poręczenia, to co prawda, brak zgody małżonki na dokonanie poręczenia nie wpływa ani na ważność, ani na skuteczność umowy poręczenia, jednak prowadzi do  ograniczenia odpowiedzialności do składników wymienionych w art. 41 § 2 KRO.

Jest to dość istotna kwestia, zwłaszcza dla małżonka, który nie wyraził zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego. Nie musi on biernie znosić ewentualnej egzekucji skierowanej do majątku wspólnego małżonków,  a już tym bardziej nie odpowiada swoim majątkiem osobistym za zobowiązania zaciągnięte w opisanych okolicznościach przez drugiego małżonka.

Oczywiście, przedstawione powyżej sytuacje dotyczą przypadków, kiedy zgoda małżonka na zaciąganie zobowiązań przez drugiego jest fakultatywna, a nie obligatoryjna. Różnica pomiędzy zgodą obligatoryjną (określoną w art. 37 § 1 KRO) a fakultatywną (określoną w art. 41 KRO) polega na tym, że pierwsza jest przesłanką ważności czynności prawnej, natomiast druga powoduje jedynie rozszerzenie odpowiedzialności na majątek wspólny małżonków – ale to już raczej materiał na kolejny wpis. 😊

Na koniec warto zaznaczyć, że istnieje także możliwość zawarcia pomiędzy małżonkami umowy majątkowej małżeńskiej ustanawiającej rozdzielność majątkową w ich małżeństwie. Umowa taka może być zawarta nie tylko w trakcie trwania małżeństwa, ale także przed jego zawarciem. W takim przypadku każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Pamiętać jednak należy, że zawarcie takiej umowy nie oznacza, że drugi małżonek automatycznie uniknie wszelkich problemów, mogących wyniknąć z zaciągania zobowiązań przez drugiego.

Adw. Julia Kęs

Podstawa prawna:
–  art. 41 § 2, 47, 51 KRO

Stan prawny na: 13.12.2020 r.