Postępowanie o zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania

Przemoc (psychiczna, fizyczna, ekonomiczna czy seksualna), niestety, występuje w wielu domach i często jest przyczyną spraw karnych, rozwodowych czy o eksmisję. Można się także spotkać  z postępowaniem o zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania. Co warto wiedzieć o tym postępowaniu i czy Sąd działa w tym przypadku szybciej niż w sprawie o eksmisję?  

Jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta tą przemocą może wystąpić z wnioskiem, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazał zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia (art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).

Przepis ten ma zastosowanie nie tylko w sytuacji wspólnego zamieszkiwania w lokalu, ale także wtedy, gdy osoba stosująca przemoc nieregularnie przebywa w tym lokalu albo opuściła wspólnie zajmowane mieszkanie. Można także wystąpić z ww. wnioskiem, gdy osoba dotknięta przemocą opuściła wspólnie zajmowane mieszkanie ze strachu przed sprawcą.

W takiej sprawie niezbędne będzie wykazanie, na czym przemoc w rodzinie polega i  udowodnienie, że dana osoba faktycznie jest sprawcą przemocy. Dowodem w sprawie będą np. zeznania świadków, notatki policyjne (bowiem często zdarza się, że na skutek awantur dochodzi do interwencji policji, wzywanej przez domowników lub sąsiadów), dokumentacja prowadzona w związku z procedurą „Niebieskiej karty”, nagrania, czy też dokumenty znajdujące się w sprawie karnej, jeżeli w związku ze stosowaniem przemocy wszczęte zostało takie postepowanie.

We wniosku ofiara przemocy wnosi o nakazanie sprawcy opuszczenia lokalu mieszkalnego (domu) i jego bezpośredniego otoczenia lub o zakazanie zbliżania się do lokalu mieszkalnego (domu) i jego bezpośredniego otoczenia.

Zaznaczyć należy, że sprawa z ww. wniosku nie jest tożsama z powództwem o eksmisję. Postępowania te mogą toczyć się niezależnie od siebie, bowiem rozstrzygnięcie w sprawie z wniosku o zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania nie powoduje utraty tytułu prawnego do lokalu, a jedynie czasowe ograniczenie korzystania z lokalu –  ma zatem charakter czasowy, a w razie zmiany okoliczności obowiązek ten może być zmieniony lub uchylony.

Co więcej, sprawcy przemocy w rodzinie nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego, nie przysługuje mu także ochrona przed eksmisją w okresie od 1 listopada do 31 marca. Ponadto, choć w okresie obowiązywania stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 nie wykonuje się tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego, to nie dotyczy orzeczeń wydanych na podstawie art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Ważny jest również fakt, że sprawa taka jest sprawą pilną w myśl §2 pkt 5) lit. n) Rozporządzenia  Ministra Sprawiedliwości – Regulamin urzędowania sądów powszechnych z dnia 18.06.2019 r. W związku z tym, nawet przy jednoczesnym skierowaniu do sądu sprawy o eksmisję oraz wniosku o zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania – w drugiej sprawie Sąd podejmuje czynności niezwłocznie i orzeka w terminie jednego miesiąca od dnia wniesienia wniosku.

Na koniec warto zaznaczyć, że postanowienie w sprawie o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia lokalu  jest skuteczne i wykonalne z chwilą ogłoszenia – co także ma duże znaczenie dla domowników, dotkniętych przemocą.

Adw. Julia Kęs

Podstawa prawna:
– art. 11a ustawy z 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1390 ze zm.),
– art. 560[7] ustawy Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.),
– art. 17 Ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. (Dz.U. 2001 Nr 71, poz. 733 ze zm.),
– §2 pkt 5) lit. n) Rozporządzenia  Ministra Sprawiedliwości – Regulamin urzędowania sądów powszechnych z dnia 18 czerwca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1141).

Stan prawny na: 06.02.2021 r.