Dysproporcja w zarobkach małżonków a ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym

W niektórych małżeństwach różnica w wysokości zarobków małżonków bywa bardzo duża. Na tle finansowym nierzadko powstają konflikty, a małżonek zarabiający więcej podkreśla, że wszystko płacone jest z jego wynagrodzenia (z jego pieniędzy) i tak naprawdę to on (ona) utrzymuje cały dom. Czy taki zarzut jest słuszny? I jaki wpływ dysproporcja w zarobkach może mieć na ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym?

W pierwszej kolejności trzeba zaznaczyć, że do majątku wspólnego małżonków należy pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków (art. 31 § 2 pkt 1 k.r.o.). Oznacza to, że uzyskiwane przez jednego z małżonków wynagrodzenie (np. z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, a nawet emerytury czy renty) stanowi majątek wspólny małżonków. Jeżeli zatem małżonkowie wydają wynagrodzenie otrzymane przez jednego z nich, to wydają wspólne pieniądze, a nie pieniądze tylko jednego z nich. W tym przypadku odpada więc argument „kupiłam/kupiłem to za moje pieniądze”.

W przypadku rozwodu i późniejszego podziału majątku wspólnego byłych małżonków dysproporcja w zarobkach nie oznacza automatycznie, że sąd uwzględni wniosek o ustalenie nierównych udziałów. Zasadą jest, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Natomiast dla ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym niezbędne jest złożenie wniosku o ustalenie nierównych udziałów i wykazanie, że istnieją ważne powody takiego żądania, a małżonkowie faktycznie w różnym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego.

Co istotne, przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 43 § 3 k.r.o.). Oznacza to, że jeśli jeden z małżonków zarabia (i to znacznie więcej od drugiego), a drugi zajmuje się wychowaniem dzieci i pracą w gospodarstwie domowym, to nie powinno być mowy o nierównym przyczynieniu się małżonków do powstania majątku wspólnego. Warto pamiętać, że przyczynianie się do powstania majątku wspólnego to nie tylko wniesienie aktywów, ale i zaoszczędzenie wydatków. Jeśli jeden z małżonków opiekuje się dzieckiem w domu, to odpada przecież wydatek związany np. z zatrudnieniem opiekunki do dziecka.

Ponadto, jeżeli nawet jeden z małżonków zarabia wielokrotnie więcej od drugiego, ale jednocześnie np. trwoni majątek lub doprowadza ze swojej winy do rozwodu, to drugi małżonek zarabiający o wiele mniej, ale należycie wywiązujący się z obowiązków małżeńskich, nie powinien mieć ograniczonego prawa do równego udziału w majątku wspólnym.

Podsumowując, ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym jest możliwe, ale wymaga przeprowadzenia szeregu dowodów. Przy czym ciężar dowodu w takiej sprawie spoczywa na osobie, która zgłasza wniosek o ustalenie nierównych udziałów. Nawet wielokrotnie większe zarobki jednego z małżonków względem drugiego, bez podniesienia innych argumentów i bez ich udowodnienia, nie będą skutkować ustaleniem nierównych udziałów.

Adw. Julia Kęs

Podstawa prawna:
– ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 Nr 9 poz. 59 ze zm.) – art. 31, 43;
– postanowienie Sądu Najwyższego Izba Cywilna – z dnia 27 czerwca 2003 r., IV CKN 278/01;
– Ignaczewski J. (redaktor naukowy serii), Krystyna Skiepko, Komentarz do spraw o podział majątku wspólnego małżonków, Wolters Kluwer, Warszawa 2021

Stan prawny na: 20.11.2021 r.