Zatrzymanie prawa jazdy za przekroczenie prędkości przy niewyraźnym zdjęciu z fotoradaru – czy zawsze zasadne?

Zatrzymanie prawa jazdy (niezależnie od podstawy zatrzymania) niewątpliwie jest dotkliwe dla każdego kierowcy. Zgodnie z przepisami, przekroczenie prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym skutkuje zatrzymaniem prawa jazdy. Zazwyczaj dowodem w tego typu sprawach jest zdjęcie z fotoradaru. A jeżeli na podstawie zdjęcia z fotoradaru nie jest możliwe zidentyfikowanie kierowcy? Czy wówczas sam fakt zrobienia zdjęcia pojazdu jest wystarczający do wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy konkretnej osobie?

W razie stwierdzenia przekroczenia prędkości zazwyczaj kierowany jest do sądu wniosek o ukaranie osoby, na którą zarejestrowany jest pojazd – w ramach postępowania wykroczeniowego. Natomiast do zatrzymania prawa jazdy dochodzi w ramach odrębnego postępowania – administracyjnego.

Należy podkreślić, że jeżeli mamy do czynienia z sytuacją, w której na podstawie zdjęcia z fotoradaru możliwe jest zidentyfikowanie jedynie numeru rejestracyjnego pojazdu (ale nie kierującego pojazdem), to w informacji o ujawnieniu wymienionego naruszenia, która stanowi podstawę wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie oraz wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, mowa jest tylko o tym, że organ, od którego informacja pochodzi, ujawnił popełnienie wykroczenia oraz skierował przeciwko właścicielowi pojazdu wniosek o ukaranie. Natomiast nie wynika z niej jednoznacznie, że to właściciel pojazdu kierował nim z przekroczeniem o ponad 50 km/h dopuszczalnej prędkości w obszarze zabudowanym. I chociaż podstawę sporządzenia informacji stanowi zdjęcie z fotoradaru, to jednak w chwili jego wykonania sprawca wykroczenia nie jest znany, co powinno podlegać ustaleniu w prowadzonym postępowaniu. Celem organu dokonującego zatrzymania prawa jazdy powinno być bowiem ustalenie, że osoba, której zatrzymano prawo jazdy jest jednocześnie sprawcą wykroczenia (stanowisko to zostało potwierdzone przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 25 sierpnia 2021 r.).

Ustalenie sprawcy – kierującego jest rolą organu w trakcie postępowania wyjaśniającego poprzez skierowanie pisma do właściciela pojazdu o podanie osoby kierującej w chwili wykroczenia. Sama informacja organu o ujawnieniu wykroczenia jest niewystarczająca do wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, w sytuacji kwestionowania faktu kierowania pojazdem przez jego właściciela. Informacja ta winna być uzupełniona wyjaśnieniem powodów wskazania osoby kierującej pojazdem w warunkach określonych w art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1260).

Istotą treści informacji organu o ujawnieniu wykroczenia – zważywszy na jej dowodowe funkcje w inicjowanym na jej podstawie postępowaniu w sprawie zatrzymania prawa jazdy – jest i powinno być, nie dość, że ujawnienie samego naruszenia prawa, jak i sprawcy tego naruszenia. W art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. (o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz innych ustaw), mowa jest bowiem o „ujawnieniu popełnienia naruszenia”, a przecież naruszenie popełnia „ten kto…”. Brak tych koniecznych elementów treści ww. informacji lub ich niejednoznaczność będzie mógł siłą rzeczy powodować konieczność podjęcia przez organ administracji publicznej stosownych działań zmierzających do usunięcia jej deficytów tak, aby mogła ona stanowić wyłączną podstawę podjęcia decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy.

Dlatego też, kwestionując zasadność zatrzymania prawa jazdy, należałoby rozważyć podjęcie obrony w obu postępowaniach – zarówno administracyjnym, jak i wykroczeniowym. Niewyraźne zdjęcie fotoradaru nie oznacza od razu, że obwinionemu zostanie zatrzymane prawo jazdy, jak również, że zostanie mu przypisane sprawstwo i wina co do zarzucanego wykroczenia.

Adw. Mirosław Kęs

Podstawa prawna:
– ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami,
– ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym,
– ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz innych ustaw,
– wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 sierpnia 2021 r., sygn. akt II GSK 234/21,
– uchwała 7 sędziów NSA z 1 lipca 2019 r., sygn. akt I OPS 3/18.

Stan prawny na: 14.11.2021 r.